La hán là một loại cây mọc leo thuộc họ bầu bí, được trồng phổ biết tại vùng Quế Lâm, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. La hán là loại cây lấy quả. Quả la hán khi để khô chín có nhiều công dụng tốt đối với con người như có thể dùng uống như trà để thanh nhiệt, giải độc, giảm đờm và được một các nhà thuốc đông y dùng làm dược liệu để chữa một số bệnh. Cụ thể hơn, chúng ta cùng tìm hiểu rõ hơn về công dụng của loại quả này nhé.
Quả la hán mang lại cho bạn một sức khỏe tốt
Khi còn tươi, quả này thường có màu xanh, có lông nhung. Còn khi quả chín, quả la hán chín thường khô có màu nâu vàng hơi bóng, vẫn còn lông nhung, hình tròn hoặc tròn dài, đường kính 4 – 6 cm. Khi khô chín, quả la hán thường giòn, dễ vỡ; bên trong quả la hán xốp nhẹ, có màu trắng vàng. Hạt bên trong bẹt hình tròn trong hạt có hai lá mầm vị ngọt. Quả la hán tốt là quả tròn, lớn, cứng chắc, màu nâu vàng, lắc không kêu.
Khi khô chín, quả la hán có màu nâu ánh vàng
Quả la hán thường được người dân địa phương thu hoạch vào thời gian khoảng giữa tháng 9 và tháng 10. Lúc thu hoạch, hái quả thì quả vẫn còn màu xanh; sau đó họ trải quả la hán trên mặt đất phơi khô cho chín. Sau khoảng 8 -10 ngày, quả sẽ chuyển từ màu xanh sang màu nâu vàng. Dùng lửa sấy, khi lắc bên bên trong quả có tiếng kêu là quả đã khô chín. Sau đó, chải lông, bọc giấy và cho vào hỏm bảo quản để làm thuốc hoặc thực phẩm chức năng.
Trong thịt quả la hán có chứa một nhóm glycosides loại tecpen, gọi chung là mogrosides, chiếm khoảng 1% phần thịt của quả. Mogrosides là chất tạo ra vị ngọt.
Cả quả khô lẫn quả tươi đều được dùng để chiết, và chế biến thành một chất bột có thể chứa ít nhất 80% mogrosides. Hỗn hợp mogrosides trong quả la hán cho vị ngọt cao hơn khoảng 300 lần so với vị ngọt của đường mía (tính theo trọng lượng). Như thế, bột chiết 80 % sẽ ngọt gấp 250 lần so với đường mía. Mogroside nguyên chất có thể ngọt gấp 400 lần so với đường mía.
Theo Đông y, quả la hán có vị ngọt, tính mát, không độc đi vào hai kinh phế và đại trường. Quả la hán có tác dụng nhuận phế, lợi hầu, giải khát, nhuận tràng thông tiện. Do đó được sử dụng để trị ho phế nhiệt và đàm hỏa nội kết, viêm hầu họng, đại tiện bí kết (trị đờm, ho gà, huyết táo)… Cụ thể được sử dụng trong viêm long đường hô hấp trên như hầu họng, viêm amidan…, trị viêm phế quản cấp hay mạn hay chứng táo bón kinh niên do ruột khô.
Ngoài ra, quả la hán còn có công dụng trị ho, giảm đờm và có khả năng tăng cường chức năng miễn dịch cho cơ thể.
Một số bài thuốc quý giá của quả la hán
Uống nước quả la hán khi sắc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc
- Chữa viêm họng: Lấy quả la hán thái hãm với nước sôi, uống thay nước trong ngày.
- Chữa ho gà: La hán 1 quả, hồng khô 25g, sắc lấy nước uống; hoặc la hán 1 quả, phổi heo bóp hết bọt 40g, hầm nhừ, nêm gia vị ăn.
- Chữa chứng viêm thanh quản (mất tiếng): La hán 1 quả, thái miếng sắc lấy nước uống 2-3 lần trong ngày hoặc uống dần mỗi lần một ít.
- Bổ phế (hỗ trợ trong trị lao): La hán 60g, thịt lợn nạc 100g, hai thứ thái lát cho hầm cùng, nêm gia vị đủ, ăn cùng cơm.
- Trị cảm nóng và khát: Lấy một quả la hán bổ đôi quậy đều trong nước sôi uống thay trà.
- Chữa ho đờm vàng quánh: la hán 20g, tang bạch bì 12g, sắc lấy nước uống trong ngày.
- Chữa táo bón: Dùng la hán sắc lấy nước, pha thêm mật ong uống trong ngày.
Kết luận: Quả la hán là một loại thuốc hay thực thẩm chức năng; thích họp với người có thể chất nhiệt, nóng trong. Người bị bệnh tiểu đường hay đái tháo đường nên sử dụng để hỗ trợ điều trị bệnh. Quả la hán có thể dùng làm nước uống cho gia đình để thanh nhiệt, giải khát và giải độc cơ thể.
